Ko je prvi primio tuđu krv, a ko je otkrio krvne grupe? Kratak istorijat transfuzije krvi

Pročitajte na kome je izvršena prva transfuzija krvi i ko su naučnici koji su razvijali ovu važnu medicinsku granu?

Žan Batist Deni (1643 - 3. oktobar 1704. godine), francuski lekar i lični lekar kralja Luja XIV, izveo je prvu dokumentovanu transfuziju ljudske krvi 15. juna 1667. godine. Prelio je krv ovce u krvni sistem petnaestogodišnjeg dečaka, koji se kasnije oporavio. Deni je kasnije izveo još jednu transfuziju krvi u radnika, koji je takođe preživeo. Oba slučaja verovatno su bila uspešna zbog pretakanja male količine ovčije krvi u krvni sastav navedenih osoba. To im je omogućilo da se odupru alergijskim reakcijama. Deni je zatim izveo nekoliko transfuzija u gospodina Mauroja telećom krvi. Gospodin Mauroj je nakon treće transfuzije umro, a Deni je optužen za ubistvo.

Eksperimenti s životinjskom krvi izazvali su žestoku polemiku u Francuskoj, a 1670. godine takvi postupci postali su zabranjeni. Deni je kasnije oslobođen, a Maurojeva supruga je optužena za izazivanje njegove smrti, s obzirom da je naknadno utvrđeno kako je Mauroj zapravo umro od trovanja arsenom. Iako je i dalje sporno pitanje oko njegove smrti, koja je na kraju pripisana njegovoj ženi, verovatnije je da je ovakva transfuzija dovela do smrtnog ishoda. Nakon suđenja, Deni je prestao da se bavi medicinom.

Ričard Lauer (1631 - 17. januar 1691.) bio je lekar koji je mnogo uticao na razvoj medicinske nauke, a najviše je doprineo svojim radovima vezanim za transfuziju krvi. Istražio je delovanje promena u volumenu krvi na krvni sistem i razvoj metode za proučavanje ukrštenog kruženja krvi kod životinja, uklanjajući ugruške kod atriovenoznih veza. Njegovi novorazvijeni instrumenti na kraju su doveli do prve prave transfuzije krvi. On je u februaru 1665. godine izabrao je psa srednje veličine, otvorio njegovu jugularnu venu i izvukao iz nje krv. Kasnije, kako bi nadoknadio veliki gubitak krvi kod ovog psa, krv drugog psa uneo je iz cervikalne arterije prilično velikog mastifa, koji je bio povezan sa prvim. Nakon što je "zašio jugularne vene", životinja se oporavila "bez znakova neudobnosti ili neugodnosti." Lauer je tako izveo prvu transfuziju krvi među životinjama. Kasnije je, zamoljen od strane Roberta Bojla (irski hemičar, fizičar i izumitelj, jedan od utemeljivača moderne hemije) da upozna Kraljevsko društvo s procedurom čitavog eksperimenta, što je on i uradio u decembru 1665. godine.

U Parizu, 15. juna 1667. godine izvedena je prva transfuzija među ljudima. Šest meseci kasnije u Londonu, Lauer je izveo prvu transfuziju krvi u Engleskoj, gde je nadzirao unošenje nekoliko unca ovčije krvi u čoveka. Primalac je bio Artur Koga, pacijent koji je patio od "bezazlenog oblika ludila". Ovčija krv izabrana je jer se pretpostavljalo da krv nežnog jagnjeta može da smiri buran duh uzrujane osobe, a kako stidljive osobe mogu da postanu komunikativnije ako prime krv društvenijih bića.

Džejms Blandel (19. januar 1791 – 15. januar 1878. godine) bio je engleski ginekolog koji je izveo prvu uspešnu transfuziju ljudske krvi na pacijentu, za lečenje krvarenja - kod porodilja. Davaoci krvi bili su muževi pacijentkinja, a izvukao bi im četiri unce krvi iz ruke. Tokom 1825-ih i 1830-ih godina, Blandel je izvršio 10 transfuzija krvi, od kojih je pet bilo blagotvorno i korisno, pa je objavio svoje rezultate. Isto tako, Blandel je izumeo mnogo instrumenata za transfuziju krvi.

Semjuel Armstron Lejn (1802 - 1892) bio je engleski hirurg u bolnici Sent Mary u Londonu. Uz pomoć Džejmsa Blandela, 1840. godine, izveo je prvu uspešnu potpunu transfuziju pune krvi u pokušaju lečenje hemofilije.

Karl Landštajner (14. juna 1868 - 26. jun 1943. godine), austrijski biolog i lekar. Diplomirao je medicinu 1891. godine na Univerzitetu u Beču, a pored medicine odlično je poznavao i hemiju. Sa Konstantinom Levaditijem i Ervinom Poperom otkrio je polio virus 1909. godine. Poznat je po razvoju modernog sistema klasifikacije krvnih grupa prema prepoznavanju prisutnosti aglutinina u krvi. Nobelovu nagradu za svoj rad dobio je 1930. godine. Smatra se najvažnijim pojedincem u području transfuzije krvi.

Dokumentovao je prve tri ljudske krvne grupe (A, B i O). AB krvna grupa identifikovana je dve godine kasnije. Od 1908. godine predavao patologiju na Univerzitetu u Beču. Nakon početka Prvog svetskog rata pobegao je u Holandiju. Kasnije se, 1922. godine pridružio Rokfeler Institutu za medicinska istraživanja u Njujorku, gde je ostao do kraja života. Landštajner je, zajedno sa Aleksandrom S. Vajnerom, identifikovao i Rh faktor 1937. godine. Preminuo je od srčanog udara, dok je radio u svojoj laboratoriji.

Dok su se prve transfuzije vršile direktno iz davaoca u primaoca krvi pre koagulacije, 1910-ih otkriveno je da se dodavanjem antikoagulansa i čuvanjem krvi u frižideru ona može sačuvati nekoliko dana, otvarajući vrata bankama krvi. Gotovo istovremeno, Luis Agot, argentinski lekar i istraživač (22. septembar 1868 - 12. novembar 1954. godine), u septembru 1914. godine; i belgijski lekar Albert Hustin (1882-1967), u martu 1914. godine, otkrili su da natrijum citrat kao antikoagulans pomaže protiv zgrušavanja krvi. 

Prva transfuzija za koju se koristila prethodno sačuvana i ohlađena krv, izvedena je 1. januara 1916. godine.

U kasnim 1930-im i ranim 1940-im, istraživanja doktora Čarlsa Drua dovela su do otkrića o razdvajanja krvi na krvnu plazmu i crvene krvne ćelije, i do toga da navedene krvne komponente mogu odvojeno da se zamrznu i čuvaju.

Izvor: uddk.hr