U smiraj Rimskog carstva jedan rimski car u Gamzigradu gradi svoje testamentarno zdanje - monumentalnu palatu, ali i dva tumula za sebe i svoju majku, na kojima je izvršena poslednja apoteoza u Rimskom carstvu.
Ppredstavljamo deo teksta Zaveštanje poslednjeg rimskog boga, koji u celostimožete da pročitate u National Geographic Srbija iz oktobra 2016. godine
Treći vek naše ere označava vreme sveopšte socijalne i ekonomske krize u Rimskom carstvu, jednoj od najvećih imperija ikada stvorenih u ljudskoj istoriji.
Rimljani na Balkan stižu u prvoj polovini I veka, potiskujući Kelte koji su vladali Panonijom, srednjim Podunavljem i delovima centralnog Balkana. Nakon ovih osvajanja oblast Crne reke, u kojoj će jedan od najmoćnih rimskih imperatora Galerije sagraditi svoje testamentarno zdanje Feliks Romulijanu, ulazi u sastav provincije Mezije, koja će od 86. godine dobiti naziv Gornja Mezija. No, iako je bila administrativno povezana s oblastima gde su nicali rimski vojni i administrativni centri poput Viminacijuma i Naisusa, istočna Srbija zadugo ostaje izolovana te je proces romanizacije tekao veoma sporo. Kulturni, a donekle i ekonomski, preporod ovog kraja desiće se tek u III veku, kada Rimljani poruše most koji su sami izgradili, Trajanov, i definitivno napuste susednu Dakiju, a Dunav ponovo postane granica carstva.
I upravo tada, od sredine III pa sve do šeste decenije IV veka, u vreme sveopšte krize i beznađa, kada Senat u Večnom gradu gubi svoju dotadašnju moć i jurisdikciju i kada se granice Rimskog carstva povijaju pred naletima varvara u rajnsko-podunavskim provincijama, započeće jedan od najinteresantnijih i najintrigantnijih razdoblja tla na kome se danas nalazi Srbija, vreme rimskih careva iz balkanskih provincija: Donje Panonije, Gornje Mezije, Priobalne i Unutrašnje Dakije.
Ratnici s Balkana uliće svežu krv posustaloj imperiji, obnoviti vrline na kojima je ona gradila svoju čvrstinu, te samim tim donekle odložiti njen neminovni kraj. Većinom skromnog porekla, stasavali su s elementarnim osećanjem pripadnosti carstvu i uspešne vojničke karijere gradili su na osnovnim rimskim etičkim načelima, koja su se lagano i nepovratno gubila: pietas, virtus, fides (dužnost, vrlina, vernost). Ratnici s balkanskih prostora, često niskog porekla i koje je izabrala vojska, odano i hrabro će braniti granice carstva i zaslužiti da "od podanika postanu gospodari i da trud, tegobu, marljivost i žrtvu generacije predaka odenu u carski grimiz, kao božanski namirenu nagradu". Carevi s Balkana neće vladati iz Rima, većina ga nikada neće ni videti, svoje vojničke živote provodiće mahom na granicama Rimskog carstva, braneći ga od nasrtaja varvara, uzalud pokušavajući da posustalom carstvu povrate nekadašnju moć i sjaj.
Priča o Konstantinu i Galeriju vas očekuje na narednoj strani >>>
