Prestonica moćnih etiopskih careva: Veličanstveni dom dinastije koja je tvrdila da potiče od samog Solomona

Gotovo dva veka su moćni etiopski carevi vladali iz ovog veličanstvenog grada koji nazivaju i Kamelot Etiopije.

Tvrđavu je podigao car Fasilides, a njegovi naslednici su je nadograđivali. Fasil Gebi je okružen zidom unutar kog se nalaze palate, kancelarija, biblioteka i crkve.

Grad Gondar je počeo da propada tokom 19. veka, a sa njim i Fasil Gebi. Ipak, mnoge strukture kompleksa su preživele, a tvrđava je danas deo Uneskove svetske baštine.

Fasil Gebi: Dvorski kompleks etiopskog cara

Ime Fasil Gebi u grubom prevodu sa amharskog znači Fasilijevo utvrđenje. Fasil ili Fasilides je bio etiopski car koji je živeo tokom 17. veka. Fasilides je bio član Solomonske dinastije koja je tvrdila da potiče direktno od biblijskog kralja Solomona i kraljice od Sabe. Ova dinastija je vladala Etiopskim carstvom gotovo neprekidno od 13. do 20. veka.

Fasilides je stupio na etiopski presto 1632. godine nakon abdikacije svog oca i prethodnika Suseniosa. Fasilides, osim po utvrđenom gradu, ostao zapamćen i po politici zatvorenih vrata. Fasilides je vrata svog carstva zatvorio za ostatak sveta, a ta politika se zadržala skoro dva veka.

Tokom vladavine njegovog oca Suseniosa, katoličkim misionarima je bilo dozvoljeno da deluju u Etiopiji, pa je i uticaj Rimokatoličke crkve i Španaca jačao.

Kada je Fasilides došao na vlast, jezuiti su proterani iz Etiopije. Pored toga, tražio je pomoć muslimanskih vladara iz primorskih država u sprečavanju svih Evropljane da uđu u njegovo carstvo. Novi car je ojačao veze između monarhije i Etiopske pravoslavne crkve, koje je bila oslabljena dok su katolički misionari bili aktivni. Fasilides je ponovo uspostavio zvanični status Etiopske pravoslavne crkve i obnovio veze sa Aleksandrijskim patrijarhom.

Fasilides je sagradio mnoge crkve za Etiopsku pravoslavnu crkvu, uključujući i neke od najranijih od 44 crkve u Gondaru, kao i katedralnu crkvu Svete Marije Sionske u Aksumu. Ona je danas poznata kao Stara katedrala, pošto je noviju, pored nje, kasnije podigao Hajle Selasije, poslednji car Etiopije.

Vidi opis

Prestonica moćnih etiopskih careva: Veličanstveni dom dinastije koja je tvrdila da potiče od samog Solomona

Fasil Gebi

Skloni opis

PODELI

Pogledaj slike

Izvor: ShutterstockBr. slika: 4 1 / 4

Izvor: ShutterstockBr. slika: 4 2 / 4

Izvor: ShutterstockBr. slika: 4 3 / 4

AD

Izvor: ShutterstockBr. slika: 4 4 / 4

Podizanje glavnog grada

Pre nego što je dao da se podigne tvrđava, morao je prvo biti podignut grad. Na 2.133 metara nadmorske visine, 725 kilometara od današnjeg glavnog grada Etiopije Adis Abebe, osnovan je Gondar.

Pre Fasilidesove vladavine carstvo nije imalo prestonicu. Ranije su vladari Etiopskog carstva putovali po svojoj teritoriji i gde bi postavili kraljevski logor to bi bila prestonica. To je takođe značilo da nije bilo stalnog kapitala, jer bi se menjao svaki put kada bi se car preselio.

Fasilides je ovu tradiciju nastavio tokom prvih godina svoje vladavine. Međutim, oko 1636. godine, odlučio je da sa njom prestane i odredio da Gondar postane prestonica njegovog carstva.

Do danas je ostalo nejasno zbog čega se Fasilides odlučio baš za Gondar, a postoji nekoliko legendi.

Prema jednoj, postojalo je proročanstvo da će prestonica Etiopije biti uspostavljena na mestu čije je ime počinjalo na slovo G.

Druga legenda kaže da je Gondar izabran za prestonicu Etiopskog carstva božanskom intervencijom. U ovoj priči, Fasilides je bio u lovu i pratio svoj plen, bivola, koji ga je odveo do mesta njegove buduće prestonice. Prema legendi, tu se Bog ukazao Fasilidesu i rekao da Gondar treba da bude prestonica njegovog carstva. 

Fasil Gebi

Tvrđava je okružena kamenim zidom od 900 metara na kom se nalazi 12 ulaza. Pored toga, postoje tri mosta koji povezuju tvrđavu sa okolinom. Unutar zida nalazi se površina od 7 hektara na kojoj su izgrađene građevine.

Smatra se da je najstarija od svih Enkualal Gemb, poznata i kao Fasilidesova palata. Enkualal Gemb se nalazi odmah do ulazne kapije i visok je 32 metra. Palata ima nazubljeni parapet i četiri kule sa jajastim kupolama. Enkualal Gemb je poznat i kao Zamak jaja. Veruje se da je delo indijskog arhitekte. Pored indijskih elemenata u arhitekturi, tu su takođe portugalski, mavarski i aksumski uticaji, što Enkualal Gemb čini eklektičnim delom.

Izvor: Shutterstock

Enkualal Gemb ima nekoliko spratova. Prizemlje, koje je ujedno i glavni sprat zamka, korišćeno je za svečane prijeme, kao i za obedovanje. Zidni reljefi uključuju nekoliko Davidovih zvezda koje funkcionišu kao amblem dinastije Solomona.

Na drugom spratu je Fasilidesova molitvena soba. Ova prostorija ima prozore koji gledaju na sve četiri strane sveta, sa kojih je car mogao da vidi sve značajnije crkve u Gondaru. Fasilidesova spavaća soba se takođe nalazi na drugom spratu, a iznad nje se nalazi osmatračnica. Krov Enkvalal Gemba je korišćen za verske ceremonije, a sa njega se Fasilides obraćao svojim podanicima.

Enkvalal Gemb opisivan je i kao "komad srednjovekovne Evrope premešten u Etiopiju", što je doprinelo Gondarovom nadimku "Kamelot Etiopije".

Fasilidesov sin, Johanes I Etiopski, je dodao četvorougaonu biblioteku, a unuk Jasu I izgradio je još zgrada.

Jasu I

Fasilidesov unuk Jasu I, takođe je ostavio trag na Fasilu Gebiju, a smatra se najvećim vladarom gondarskog perioda. Ipak, nakon smrti svoje omiljene žene, Jasu je patio od depresije i zanemario državne poslove.

Jasu je zaslužan za izgradnju druge veličanstvene palate, prikladno poznate kao Palata Jasu. Ova palata se nalazi u severoistočnom delu tvrđave i poznata je po svom sedlastom obliku i neobičnim zasvođenim plafonima. Pored toga, palata je nekada bila ukrašena pozlaćenim venecijanskim ogledalima, zlatnim listićima, slonovačom i vrednim slikama. Palata Jasu bila je toliko impresivna da se govorilo da je "lepša od Solomonove kuće". Nažalost po palatu, zemljotres 1704. godine i britansko bombardovanje 1940-ih, uništili su veći deo unutrašnjosti i krova zgrade.

Jasu je zaslužan i za izgradnju turskog kupatila, u severnom delu Fasil Gebija. Car ga je izgradio po savetu francuskog lekara kako bi lečio kožu. Kupatilo se nalazi između štale i Davitove dvorane.

Davitova palata je poznata i kao Kuća pesme, a sagradio ju je car Davit, koji je vladao početkom 18. veka. Tu su se održavale i verske i raskošne svetovne ceremonije.

Davit je takođe izgradio prvu od dve "Kuće lavova", koje su korišćene za držanje abisinskih lavova. Drugu Kuću lavova je izgradio Hajle Selasije.

Tri manastira

Pored pomenutih svetovnih spomenika koji su samo neki od 20 palata, unutar zidina Fasil Gebija podignuto je i nekoliko verskih objekata.

U kompleksu se nalaze tri manastirska kompleksa sa crkvama. To su Debre Berhan Selasije, Kuskuam i Gorgora. Sve tri crkve su bile raskošno ukrašene, što ukazuje na važnost Etiopske pravoslavne crkve.

Verovatno najznačajnija od ove tri bila je Debre Berhan Selasije, što znači "Svetlo Trojstva", koju je sagradio Jasu I.

Crkva se nalazi u severozapadnom delu Fasil Gebija i još uvek je u redovnoj upotrebi. Poznata je po tome kako je oslikana.

Na severnom zidu je prikazano trojstvo iznad raspeća, dok je na južnom zidu prikazana Sveta Marija. Hristov život je tema istočnog zida, dok su glavni sveci prikazani na zapadnom zidu. Najznačajniji od ovih svetaca je Sveti Đorđe, prepoznat po crveno-zlatnoj odeždi i belom konju.

Zanimljivo je da je Debre Berhan Selasije jedina crkva u Gondaru koju nisu oštetili mahdistički derviši iz Sudana kada su 1888. napali grad. Prema legendi, dok su se vojnici približavali crkvi napao ih je roj pčela zbog čega su morali da se povuku.

Iako nije unutar samog Fasil Gebija, još jedna crkva vredna pomena je crkva Atatami Mikael, koja se nalazi odmah ispred ograđenog prostora. Crkvu je sagradio car Davit III, a turistima je ulazak u nju zabranjen. Ipak, pored crkve postoji mali muzej. U muzeju se nalazi zbirka ilustrovanih rukopisa, kao i antičkih artefakata.

Propadanje, italijanska okupacija i uspon turizma

Do kraja 18. veka, uticaj Gondara je sve više opadao. Ipak, nastavio je da bude komercijalni i transportni centar za severozapadnu Etiopiju. Kompleks Fasil Gebi je bio sedište etiopske vlade do 1864. godine.

Tokom 1936. godine Italija je napala i okupirala Etiopsko carstvo. Tokom perioda okupacije Fasil Gebi je bio štab. 

Fasil Gebi je danas turističko mesto. Istorijski i kulturni značaj kraljevskog kompleksa ogleda se u njegovom statusu Uneskove Svetske baštine, koji je dobio 1979. Iako su mnoge zgrade u Fasil Gebiju sada ruševine, i dalje su značajni spomenici, i svedoci moći etiopskih careva koji su svojevremeno vladali iz Gondara.