Mnogo više od zamišljene linije: Šta je to jarčeva obratnica ili južni povratnik?

14.11.2023 13:17

Šta je to jarčeva obratnica ili južni povratnik i koja je njegova uloga? Ovo je sve što treba da znate o ovom geografskom fenomenu.

Izvor: Shutterstock

Ukoliko vas neko upita šta je to jarčeva obratnica, vaš odgovor treba da zvuči ovako: to je zamišljena linija koja se nalazi ispod ekvatora i koja se još naziva i južni povratnik. Međutim, iako možda ne znate mnogo o ovoj podeli, bićete iznenađeni kada saznate da jarčeva obratnica jeste veoma interesantan element, ne samo kada je geografije u pitanju, već i kada govorimo o oblastima kao što su klima.

Jarčeva obratnica je identifikovana kao zatvorena kriva linija koja se nalazi ispod ekvatora i paralelno sa njim. Tačnije, nalazi se na 23º 26' 17'' južno od te centralne linije i odlikuje se time što tokom zimskog solsticija (između 21. i 22. decembra) sunčevi zraci padaju vertikalno na tlo u tom regionu.

Od skoro 200 zemalja sveta, jarčeva obratnica prolazi kroz samo 12 zemalja, to su: Brazil, Paragvaj, Argentina, Čile, Francuska Polinezija, Tonga, ostrva Кoralnog mora (Australija), Madagaskar, Mozambik, Južna Afrika, Bocvana i Namibija. Zemlje koje se nalaze ispod ovog tropskog pojasa su: Lesoto, Novi Zeland, Svazilend i Urugvaj.

Da bismo razumeli ovu čudnu činjenicu, moramo uzeti u obzir da se većina nastanjive teritorije planete Zemlje nalazi na severnoj hemisferi.

Tropic of Capricorn passes through 10 countries.
Mnemonic- MBBS play PACMAN
M- Mozambique
B- BOTSWANA
B- BRAZIL
S- South Africa
P- PARAGUAY
A- Argentina
C- Chile
M-MADAGASCAR
A- Australia
N- NAMIBIA#Upsc pic.twitter.com/0QCgGO89xO
— CSE Geography (@CSEGeography)August 6, 2023

Obratnica i solisticij

Tokom zimskog solisticija dolazi do sezonske promene u kom Sunce dostiže svoju najveću prividnu visinu na nebu, u kojoj zraci padaju vertikalno na površinu - formirajući ugao od 90º.

Da bismo ovo bolje razumeli, zamislite da je Sunce kao sijalica koja visi nad Zemljom. Južni povratnik predstavlja onu liniju na koju svetlost iz sijalice pada okomito tokom cele rotacije naše planete. Na ovaj način bi on predstavljao onu graničnu geografsku širinu na kojoj Sunce može dostići svoj zenit, odnosno svoju najvišu tačku. Iza te linije - u Urugvaju ili Novom Zelandu - Sunce nikada ne dostiže tu poziciju.

Pored toga što je solarni marker, jarčeva obratnica takođe ima ulogu granice između različitih klimatskih zona. Кonkretno, linija geografske širine koja definiše tropske krajeve predstavlja imaginarnu referencu koja označava donju granicu tropske zone, odnosno "toplu zonu" planete. Karakterišu je visoke temperature, visoka vlažnost, obilne padavine i dobro definisana godišnja doba, koja obuhvata periode kiša i suše.

Ispod tropa se nalazi južna umerena klimatska zona planete, koja se proteže do Antarktičkog kruga i koju karakteriše umerena temperatura i klima.