Kako se "Francuska bolest" proširila svetom? Termin sifilis prvi je upotrebio jedan italijanski pesnik

Svedoci smo da i uz naprednu medicinu, dostupnost lekova i zaštite i danas sifilis predstavlja jedan od ozbiljnih problema koji prete javnom zdravlju. A kako je sve počelo?

Iako, postoje sumnje da su prve opise rane faze ove bolesti dali još antički izvori, o njemu tek nešto više govori u svom pismu prijatelju, italijanski lekar Nikola Skulaći tokom perioda prve velike epidemije sifilisa u Evropi iz 1495. godine: "Postoji osećaj svraba i neprijatnog bola u zglobovima. Koža je upaljena odvratnim krastama i prekrivena je oteklinama i tuberkulama, koje su u početku svetlo crvene boje, a zatim postaju crne. Najčešće počinje sa intimnim delovima. "

Ubrzo ona zbog ovih krasta dobija nadimak "velike boginje". A da stvar bude još gora, one su u većini slučajeva tretirane mašću, koja je dodatno pogoršavala bolove. Korišćene su i znojne kupke, jer su tadašnji lekari verovali da znojenje čisti telo od zaraza.

Pošto ranije nije bilo zabeležno sličnih slučajeva ili bar ne u tolikom broju, mnogi su verovali da je sifilis u Evropu doneo Kristofer Kolumbo nakon otkrića Amerike. Međutim, danas neke od studija pobijaju ove teorije i sugerišu da je on bio tu i pre, čak i tokom praistorije. 

"Francuska bolest" se širi

Skulaći u svom pismu zaključuje da je sifilis "francuska bolest", zašto? Zato što je prvi put primećena među francuskim trupama koje su ratovale u Napulju. S druge strane Francuzi nisu voleli ovo ime pa su bolest radije nazivali "Napuljska bolest". I dok je vođena svađa oko imena i "porekla" prve veće epidemije, zaraza je nastavila da se širi ostatakom kontinenta.

Do kraja 1495. godine stigla je do Francuske, Švajcarske i Nemačke. A samo dve godine kasnije i do Engleske i Škotske. Do početka 16. veka, epidemija je zahvatila Skandinaviju, Mađarsku, Grčku, Poljsku i Rusiju.

Prvi koji je upotrebio termin sifilis je bio italijanski pesnik Đirolamo Frakastoro u istoimenoj pesmi objavljenoj 1530. godine. U njoj je mladi pastir Sifilis, naljutio boga Apolona i zbog toga je kažnjen strašnom bolešću koja je na kraju zarazila i samog kralja.

Činjenica da ova priča opisuje bolest od koje se zarazio i sam kralj govori upravo o tome da su od nje patili svi - siromašni i bogati, mladi i stari. Neka istraživanja su čak pokazala da su mnogi pisci i umetnici tokom istorije imali sifilis. Poput pesnika Endre Adija, Šarla Bodlera, slikara Lotreka i Monea i čuvenog gangstera sa početka 20. veka Al Kaponea. Dok se za druge, poput Napoleona, Van Goga, Oskara Vajlda i Hitlera samo sumnja.

Doba prosvetiteljstva

Ljudi u 16. i 17. veku smatrali su da je ova bolest kazna za počinjene grehe, kao i da zaražene treba ostaviti iz tog razloga da umru. Mišljenje o zaraženima se promenilo 1673. godine, nakon što je Tomas Sajdhman objavio da moralni aspekt pacijenta ne treba da brine lekare, već da je njihova jedina dužnost da ih leče.

Tako je i bilo, ili su lekari bar pokušavali da ih izleče uz tretmane koji su bili dostupni. Prvi veći pomak se desio 1905. godine, kada su Fric Rihard Šaudin i Erih Hofman otkrili da je uzrok bolesti - bakterija, Treponema pallidum. Dok je sa efikasnim lečenjem u početnim fazama započeto tek godinama nakon otkrića penicilina u jednoj bolnici na Stejt Ajlendu u Njujorku. I za sada uz zaštitu prilikom odnosa, ostaje jedino efikasno oružje u borbi protiv nje.