Činjenice zbog kojih arheolozi veruju da je lokalitet na brdu Hisarlik - TROJA: Zašto sumnjaju da je pripadala Hetitima?

Smeštena na strateškom mestu, Troja je izgleda bila pod uticajem Hetitskog carstva. Zašto arheolozi misle tako, sazjate u nastavku.

Upravo zbog ovoga dugo se verovalo da je ovo bio grčki grad, a mnogi arheolozi su nastojali da je povežu sa egejskim kulturama - sa kojima je nesumnjivo održavala komercijalne kontakte. Međutim, najnovija istraživanja su pokazala da su ostaci za koje se veruje da je nekada bila Troja više povezani sa Malom Azijom i Hetitima, velikim carstvom koje je nastalo u unutrašnjosti Anadolijskog poluostrva između 18. i 12. veka p.n.e..

Kao glavni dokaz navodi se dokument poznato kao Alaksanduski sporazum: vazalski pakt potpisan između vladara Viluse zvanog Alaksandu i hetitskog kralja Muvatli II, godine 1290. godina p.n.e. - u kom se Vilusa tumači kao hetitski naziv za Troju. 

Arheolozi su do sada na ovom lokalitetu koji se nalazi 6 kilometara istočno od obale Egejskog mora i 4,5 kilometara južno od moreuza Dardaneli, otkrili devet faza života u gradu. Ono što je interesantno jeste da je među 3.000 godina kontinuirane istorije, sloj pod nazivom Troja VI - VII, datovan otprilike između 1700. i 1180. p.n.e., glavni kandidat za mesto poprišta događaja koji su opisani u "Ilijadi".

Generalno, Troja VI odgovara onome što bi se očekivalo od grada iz bronzanog doba na Anadolskom poluostrvu. On se sastojao iz dva osnovna dela: na vrhu platoa stajala je citadela, administrativni i verski centar, zaštićen velikim kamenim zidom; dok se donji grad prostirao duž južne padine brda zaštićen dugačkim šancem koji je okruživao čitav kraj. Iza opkopa je stajao zid od ćerpiča za koji znamo da je imao najmanje pet monumentalnih kapija.

Život u slavnom gradu

Arheolozi su dokazali da se donji grad razvio upravo u vreme Troje VI, što bi ukazivalo na porast stanovništva upravo u to vreme. Izračunato je da bi na oko dvadesetak hektara grada moglo da živi između 7.000 i 10.000 stanovnika.

Ovakva gustina naseljenosti objašnjava se ekonomskim procvatom grada koji je iskoristio svoju stratešku poziciju u okviru komercijalnog sistema da postane važan centar za preraspodelu dobara. Preko svoje luke u zalivu Besik, Troja je trgovala konjima poreklom iz stepa severno od Crnog mora i srednje Anadolije, ćilibarom sa Baltika, karneolom iz Кolhide i bakrom sa Balkana i Azije. Ova uloga komercijalnog čvorišta je ključna za razumevanje istorijske pozadine Trojanskog rata, jer bi objasnila zašto je formirana tako važna liga grčkih gradova - kontrola prolaza Dardaneli i trgovine između Crnog mora i Egejskog mora.

Кuće u donjem gradu imale su ravne krovove, na kojima se moglo sušiti voće i povrće, a imale su i popločan prostor u dvorištu. Proizvodi su se čuvali u velikim posudama pod zemljom. Najveći deo stanovništva je bio posvećen zanatskim poslovima, kao što je izrada grnčarije, dok veliko prisustvo alata za predenje i tkanje, ukazuje na to da su trgovci visoko cenili trojanski tekstil.

Trojanci su takođe proizvodili purpurnu boju dobijenu od morske školjke zvanu Murex, koja se koristila za farbanje tkanina, štavljene kože i predmeta od kostiju ili slonovače. Postojale su i brojne radionice posvećene metalurgiji, gde su se izrađivali predmeti od bronze, gvožđa, srebra i zlata.

Poljoprivreda i stočarstvo su predstavljali glavni izvor hrane, a zatim sledi ribolov i sakupljanje mekušaca. Pored toga, na lokalitetu su pronađene ogromne količine konjskih kostiju. Treba uzeti u obzir da je 2. milenijum p.n.e. "zlatno doba" konjskih kola i izgleda da su se Trojanci specijalizovali za pripitomljavanje divljih konja za vojnu upotrebu. 

Treba napomenuti da je u bici kod Кadeša protiv Egipćana, oko 1270. godine p.n.e., hetitski kontingent bio sačinjen od skoro četiri hiljade ratnih kola. Stoga možda nije slučajno što je glavni epitet Trojanaca u Ilijadi "krotitelji konja", niti što se kaže da je Prijam imao velike carske štale u gradu. 

Na lokalitetu su takođe otkriveni ostaci religioznog života Trojanaca, kao što su određene grobnice u obliku kuće u kojima su poštovana božanstva poput boga Apaulina, možda hetitskog imena za grčkog Apolona. Isto tako, na kapijama trojanske citadele pronađeno je 17 velikih kamenih stela koje su prema naučnicima, tipične za anatolijski kult stena u kojima se verovalo da borave bogovi i duhovi.

Kraljevska porodica je živela u ogromnoj palati

Citadela iz sloja Troja VI - koja se u Ilijadi zove Pergamon - mora da je predstavljala veliki kompleks sa zgradama na sprat. Verovatno je imala funkcije hrama, palate, riznice i arhiva, i sledila model palate-megarona svojstvenih Hetitskoj Anadoliji, minojskom Кritu i mikenskoj Grčkoj, sa nizom zgrada i prostorija raspoređenih oko velike centralne sale. Citadela je bila okružena ogromnim zidom, imala je i mrežu tunela koji su garantovali snabdevanje vodom iz podzemnog izvora.

Tamo je živela kraljevska i ostale plemićke porodice u velikim i raskošnim zgradama sa siromašnom dekoracijom. Aristokratija je praktikovala poligamiju - poput Prijama - koji je prema Homerovim rečima imao pedeset sinova i dvanaest kćeri sa različitim ženama, iako je njegova prva žena, bila ta koja je imala čin kraljice.

Elitu su činile porodice bogatih trgovaca koji su obavljali diplomatske funkcije i zauzimali komandna mesta u vojsci. S druge strane, ostali stanovnici Troje činili su deo pešadijske trupe sa brojnim strelcima i praćašima, pojačanim velikim brojem borbenih kočija koje su samo najbogatiji mogli da priušte.

Arheologija je našla dokaze da je Troja VI doživela katastrofalan kraj oko 1250. godine p.n.e.. Grad je razorila prirodna katastrofa  - verovatno zemljotres, ali su ga stanovnici brzo obnovili. I nastavili svoj život, otuda i kontinuitet sa slojem Troja VII. 

Kraj grada 

Sloj Troja VII takođe sadrži tragove o tragičnom kraju oko 1180. godine p.n.e., jer su nađeni ostaci zgrada uništenih vatrom i fosilizovane ljudske kosti, kao i veliki broj projektila za katapult. Ovo znači da je stanovništvo u tom periodu pretrpelo spoljni napad, odnosno rat. Da li je ovo bio veliki rat o kome priča Homer?

Danas je nemoguće potvrditi da su se događaji opisani u "Ilijadi" stvarno dogodili, ali ukoliko se uzmu u obzir dokazi nađeni na brdu Hisarlik dosta toga se poklapa sa onim što Homer spominje u svom delu. 

BONUS VIDEO: