400 godina se 'skrivala' ispod druge freske: Sve što treba da znate o Belom Anđelu iz Mileševe

26.07.2023 10:38

Manastir Mileševa je dom nadaleko poznate freske Beli Anđeo, na kojoj je prikazan arhangel Gavrilo.

Izvor: Profimedia

Smešten na reci Mileševici u Prijepolju, beo kao pahulja u decembarskoj noći, manastir Mileševa predstavlja jedno od najznačajnijih dela arhitekture u srednjovekovnoj Srbiji. Ova zadužbina kralja Stefana Vladislava je izgrađena tokom prve polovine 13. veka u raškom stilu.

Interesantno je da je - pored toga što je sahranjen - ktitor i kralj Stefan Vladislav, u jednom trenutku dozidao spoljašnju pripratu i u nju položio kosti svog strica Svetog Save. On je ovde počivao sve do 1594. godine, kada su Turci rešili da ih odnesu na Vračar i tamo spale. Međutim, detalj ili činjenica po kom se ovaj manastir ističe najviše jeste jedna od njegovih fresaka, po imenu "Beli anđeo".

Četiristo godina skrivena

Rad nepoznatog autora pripada delu kompozicije "Mironosice na Hristovom grobu" u crkvi Vaznesenja Hristovog. Pored toga što je jedna od najpoznatijih u Srbiji, ona se svrstava i u red najvećih ostvarenja evropskog slikarstva poznog srednjeg veka. Na njoj se nalazi arhangel Gavrilo raširenih krila, dok sedi obučen u belom hitonu na velikom kamenu i ženama u blizini prstom pokazuje ka Hristovom grobu tj. mestu vaskrsnuća.

Kako je ovde predstavljen kao glasnik Hristovog vaskresnja u koje veruju hrišćanski vernici, freska je postala sinonim za nadu, spasenje i čuda uopšte. Ono što je takođe neobično, a vezano za ovu fresku jeste da je Beli anđeo naslikan tako da posetioce iz bilo kog ugla gleda direktno u oči.

Malo poznata činjenica je i da je ona od 16. pa sve do 20. veka bila skrivena od očiju, tako što je preko nje naslikana druga freska. Beli anđeo je svoje lice pokazao prilikom restauracije manastira i od tada ne prestaje da intrigira javnost svojim skladom koji asocira na mir i razumevanje. S tim u vezi je 1963. godine postao deo kadrova koji je obeležio prvi satelitski prenos signala Telstar između Evrope i Amerike.

Ali i da je engleski arheolog i novinar ser Artur Evans krajem 19. veka tvrdio kako ništa što su renesansni majstori stvorili ne može da se poredi sa lepotom Belog Anđela iz Mileševe. Dok je francuska istoričarka Tanja Velmans, vek kasnije, tvrdila da je renesansna umetnost počela da se razvija u Mileševi.