Drevna veza Balkana i Bliskog istoka: Kameni artefakti i ostaci neandertalaca u pećinama kod Niša potvrdili povezanost

Kameni artefakti, ostaci neandertalaca i pleistocenske faune iz perioda pre nekoliko stotina hiljada godina pronađeni su u pećinama kod Niša, čime je potvrđena veza između Balkana i Bliskog istoka u praistoriji.

Već je poznato i više puta je bilo reči o tome da je u pećini Mala Balanica u Sićevu kod Niša našli ljudsku vilicu staru pola miliona godina.

"Reč je o ostacima homo hajdelbergenzisa. Ta je vrsta je nedavno preimenovana u homo bodenzis, upravo zahvaljujući radu naših naučnika koji su istraživali Balanicu i druge lokalitete. Međutim, sada smo objavili arheološke nalaze iz Velike i Male Balanice koji su stari negde oko tri stotine hiljada godina, odnosno, potiču perioda pre 240.000 do pre 300.000 godina", navodi profesor Mihailović tokom gostovanja u Jutarnjem programu RTS-a.

Arheolozi su istraživanja na ovom lokalitetu započeli 2004. godine zahvaljujući Ministarstvu kulture koje je finansiralo početnu fazu istraživanja, a finansira ih i danas. Timu se zatim priključila profesorka Mirjana Roksandić sa Univerziteta u Vinipegu i od tog trenutka ona finansira sve specijalističke analize koje su neophodne kako bi adekvatno bili interpretirani sami nalazi.

Objavljivanje i interpretacija rezultata

Važno arheološko otkriće srpsko-kanadskog tima objavljeno je u prestižnom naučnom časopisu Journal of Human Evolution.

"Ta otkrića su akumulirana godinama i sada su objedinjena i interpetirana u jednom od najpoznatijih časopisa koji objavljuje tekstove koji se odnose na evoluciju i evoluciju ljudske kulture", dodaje profesor.

Lokalitet Balanica je najznačajniji zbog toga što predstavljaju prvi dokaz da su Evropljani delili istu materijalnu kulturu kao i ljudi na Bliskom istoku i da je verovatno došlo do kontakta između bliskoistočnih i evropskih neandertalaca.

"Konkretno, Balanicu su naseljavali neandertalci, ali za sada još uvek nije jasno da li su neandertalci preuzeli tu kulturu ili su oni kreirali sami te inovacije koje su zapravo obeležile taj ključni period u evoluciji kulture, a to je pojava srednjeg paleolita, pojava vatre i korišćenje vatre. Dakle, sve su to ostaci na koje smo mi naišli u Balanici, a koje su identične pojavama na Bliskom istoku", naglašava gost Jutarnjeg programa.

U određivanju starosti arheoloških nalaza meri se doza akumuliranog zračenja. Postoje dva metoda datovanja. Optička luminiscencija i elekton spin rezonanca.

Lokalitet otkriven zahvaljujući izgradnji auto-puta

Iskopavanja na lokalitetu Male i Velike Balanice su započeta sticajem okolnosti jer su arheolozi obilazili pećine na trasi auto-puta od Niša do Dimitrovgrada. Ekipe su se kretale trasom koja je određena prostornim planom i obišli su sve pećine koje se nalaze pored auto-puta.

"Tada sam imao priliku 2002. godine da otkrijem Veliku i Malu Balanicu. Činilo se još u tom momentu da te pećine imaju veliki potencijal i već 2004. smo započeli istraživanja", kaže profesor Mihailović.

Arheolozi su i u pećini Pešturina koja se nalazi desetak kilometara od Balanice otkrili, takođe, paleolitske artefakte koji su datovani na 110.000 godina. I u toj pećini su pronađeni ostaci neandertalaca.

"Samo zahvaljujući nalazištima u Niškoj kotlini mi smo u stanju da rekonstruišemo evoluciju čoveka i evoluciju kulture u periodu od pola miliona godina", naglašava prof. dr Dušan Mihailović.