Čovek koji je promenio tok istorije srpskog jezika: 5 zanimljivih činjenica o životu Vuka Karadžića

Životna priča Vuka Karadžića i danas deluje neverovatno, budući da je iz gotovo primitivne patrijahalne sredine stvorila vrednosti kojima su se divili Gete, braća Grim, Jernej Kopitar...

Gradonačelnik Beograda

Iako je veći deo svog života proveo u Beču, Vuk Karadžić je u Beogradu ostavio značajan trag. Na mesto gradonačelnika došao je 29. marta 1831. godine kada je knez Miloš "sojedinio" Magistrat beogradski sa Sudom beogradskim i imenovao ga za predsednika te institucije što je, u stvari, bio prvi čovek prestonice s platom od 1.200 forinti srebra.. U Beogradskom magistratu Vuk je morao da rešava različite upravne i sudske sporove, kao što se vidi iz njegovih zapisa u sudskim protokolima. Osim sporova građansko-pravne prirode, rešavana su i razna krivična dela: krađa, siledžijstvo, ubistva...

Ipak, na položaju gradonačelnika Beograda Vuk je ostao oko godinu dana. Posle svog kratkog iskustva na mestu gradonačelnika koje mu se očigledno nije dopalo, u pismu Dimitriju Davidoviću napisao je ovako: "Za prezidenta Magistrata nahije i varoši Beogradske može se naći gotovo u svakom selu čovek, koji će, u današnje vreme, sve one poslove svršavati, kao i ja, a ja, živeći po svojoj volji, mogao bi što raditi, što svaki ne može..." A zatim je otišao u Beč.

Izvor: Profimedia/Shutterstock

Foto: Wikimedia Commons

Nefilološki rad

Vuk je pored svog najvećeg doprinosa na književnom planu, dao veoma značajan doprinos i srpskoj antropologiji u kombinaciji sa onovremenom etnografijom. Uz etnografske zapise ostavio je zapise i o fizičkim osobinama tela. U književni jezik je uneo bogatu narodnu terminologiju o delovima tela od temena do stopala. Treba napomenuti da se ovim terminima i danas koristimo, kako u nauci tako i u svakodnevnom govoru. Dao je, između ostalog, i svoje tumačenje veze između prirodne sredine i stanovništva, a tu su i delovi o ishrani, o načinu stanovanja, higijeni, bolestima, kao i o pogrebnim običajima. U celini posmatrano, ovaj značajni doprinos Vuka Karadžića nije toliko poznat niti izučavan.

Piši kao što govoriš, a čitaj kao što je napisano

Citat "Piši kao što govoriš, a čitaj kao što je napisano" u našim krajevima, obično se pripisuje Vuku Karadžiću, međutim citat je zapravo ortografski princip koji je izmislio Johan Kristof Adelung, nemački gramatičar i filolog. Karadžić je iskoristio njegov princip kako bi sproveo reformu srpskog jezika. Vuk je smatrao da svaki glas treba da ima samo jedno slovo, pa je iz dotadašnje azbuke izbacio sve nepotrebne znakove, koja su se pisala iako nisu imala svojih glasova.