Grad sa dušom: Jeste li znali da se u Pančevu nalazi najstarija pivara na Balkanu?

Pančevo je danas moderan grad na ušću reka Tamiš i Dunav, a brojni arheološki lokaliteti u gradu i okolini ukazuju na kontinuitet naseljavanja još od praistorije.

Vodene kapije grada

Na ušću Tamiša u Dunav u Pančevu nalazi se jedini par svetionika duž čitavog toka Dunava. Kule na Tamišu, podignute 1909. godine, postale su zaštitni znak Pančeva, a mnogi ih zovu i „vodenim kapijama grada“.

Dušan Antonijev, kapetan katamarana Panuka podseća da su svetionici podignuti u zlatno doba parobrodskog saobraćaja na Dunavu i dokaz su da je Pančevo oduvek bio veliki industrijski centar.

Ovi svetionici su jedini par u čitavoj Evropi. Po starom zakonu o plovidbi kula je uvek morala da postoji na desnoj strani na ušću u pravcu toka pritoke, a eto mi ih imamo i sa leve i desne strane. Imamo dve kule, jer smo bili veliko trgovačko i industrijsko mesto. Tada je saobraćaj bez njih bio gotovo nezamisliv, naročito početkom prošlog veka kada je odlučeno da se tok Tamiša skrati prokopavanjem kanala. Ove godine slavimo 110 godina postojanja kula, kaže Antonijev i dodaje da su u ciglama od kojih su napravljene kule urezane razne poruke i imena.

Kule su potpuno obnovljene prošle godine, možemo im se prići samo s vode, te je sve veće interesovanje turista za vožnju katamaranom kako bi videli i ove jedinstvene svetionike.

Izvor: Profimedia/Shutterstock Foto: Shutterstock

Najstarija pivara na Balkanu

Prvi objekti za proizvodnju piva su izgrađeni uz obalu reke Tamiš, 1722. godine, kada je Pančevo bilo deo Austro-Ugarske. Dok plovimo Tamišem, kapetan katamarana Panuka Dušan Antonijev ponosno nam pokazuje dimnjake najstarije pivare na Balkanu.

Pivaru je otvorio Jevrejin Abraham Kepiš i ona je nakon promene nekoliko vlasnika,od 1847. godine, postala vlasništvo porodice Vajfert, odakle i njen današnji naziv – Vajfertova pivara. Poznati industrijalac i vlasnik pivare Đorđe Vajfert rođen je u Pančevu 1850. godine gde je živeo do punoletstva. Kasnije odlazi na školovanje po Evropi i vraća se nazad gde mu otac kupuje beogradsku pivaru, odakle on kreće sa stvaranjem svoje imperije. Đorđe Vajfert je svojevremeno bio najbogatiji Evropljanin, imao je u svom posedu i rudnike. On je i najuspešniji guverner u istoriji Srbije, za to je čak dobio i orden. Pred sam Prvi svetski rat izneo je sav kapital Srbije u Marsej kako bi sprečio da sve padne u ruke okupatora - Austrougarske. Zanimljivo je da je na terenima oko same pivare snimljeno oko 50 raznih filmova i serija. Zapravo svi značajni srpski filmovi, snimljeni su u ovom našem gradu, kaže Antonijev.

Fabrika svile

Pre više od 250 godina Pančevo je bilo poznato po svilarstvu, a ozbiljna proizvodnja je počela 1900. godine kad je izgrađen kompleks svilare na levoj obali Tamiša u kojoj je 150 radnika godišnje proizvodilo i do 17.000 kilograma svile koja se prodavala u Lionu i Beču. Prvo pominjanje uzgoja svilenih buba datira još od 1720. godine, a 1899. sagrađena je fabrika svile. Ova fabrika nikada nije bila privatno vlasništvo, građena je pomoću obveznica, a nakon privatizacije sad se restaurira. Kompleks je proglašen za spomenik kulture 2013. godine a sadašnji vlasnik je sprečio dalje propadanje objekata i fasade. Sve specifičnosti ovog kompleksa su sačuvane, ali biće promenjena njegova namena i levu obalu Tamiša uskoro će krasiti jedan ugostiteljski objekat, najverovatnije hotel.

Uspenska crkva

Svetouspenska ili "crkva sa dva tornja", više od dva veka simbol je grada Pančeva. Temelji crkve postavljeni su 1807. godine, a zidanje je završeno 1810. godine. Pod zaštitom je države i proglašena je spomenikom kulture. Crkva je izgrađena dobrovoljnjim prilozima dobrotvora među kojima je bio i Karađorđe Petrović. Crkva je završena i osvećena 15. avgusta 1811. godine. Ikonostas i druge ikone izradio je Konstantin Daniel od 1828. do 1833. godine. 

Izvor: Profimedia/Shutterstock Foto: Shutterstock

Park prirode „Ponjavica“

Park prirode „Ponjavica“ nalazi se u Južnom Banatu, udaljen svega oko 15 km od Pančeva, a prostire se na teritoriji dva sela, Omoljice i Banatskog Brestovca.

Park prirode obuhvata srednji tok reke Ponjavice koji ima očuvane karakteristike vodotoka ravničarskih predela i priobalne ostatke vlažnih staništa. Parkom prirode Ponjavica je proglašena 1995. godine, a 2015. godine Skupština grada Pančeva poverila je upravljanje parkom prirode „Ponjavica“ – JKP „Zelenilo“ Pančevo.

Nikola Stoilković, direktor Turističke organizacije Pančevo kaže da raznovrsnost biljnog i životinjskog sveta i neposredna blizina dva sela i vikend naselja predstavljaju potencijal za razvoj turističke ponude, posebno sa rekreativnog i edukativno-ekološkog aspekta.

Ponjavica je dom mnogim biljnim i životinjskim vrstama, od kojih su neke izuzetno vredne i pod zaštitom su države. Strogo zaštićene biljne vrste su mala resina, vodena paprat a zaštićene: šiljata oštrica, Tabernemontanova zuka, žabokrečina… Strogo zaštićena vrsta ribe je zlatni karaš a među sisarima – vidra. Jedna od najvećih vrednosti ovog parka prirode jeste upravo obilje raznih vrsta ptica od kojih su neke pod zaštitom. Ponjavica je posebno važna zbog prisustva mešovite kolonije čaplji, zatim ždrala, barskog petlovana, eje močvarice, belobrke čigre i drugih, rekao je Nikola Stoilković.

Muzej motocikala

Jedna od najvećih i najvrednijih kolekcija starovremenskih motocikala ne samo u Srbiji već i regionu nalazi se u Pančevu. Njen vlasnik Dragan Markušev skoro 30 godina upotpunjuje ovu zbirku u kojoj se trenutno nalazi više od 100 motocikala i oko 20 bočnih prikolica. Sakuplja ih i restaurira. Od pre nekoliko godina kolekcija je obogaćena sa nekoliko starovremenskih automobila, među kojima se izdvaja ševrolet iz 1929. godine. Najstariji od kompletnih motocikala u Muzeju je Ariel 557 iz 1927. godine, a posle njega Harli Dejvidson, crni model 500, iz 1930. godine. U svojoj kolekciji ima još dosta modela iz tridesetih godina. Muzej privlači sve veći broj turista, a posete su moguće uz prethodnu najavu.