Otac demokratije u staroj Grčkoj: Bio je strateg koji zahtevao da u građanskim poslovima učestvuju i najsiromašniji

Tokom njegove vladavine u tajanju od tri decenije, Atina je doživela svoj puni procvat.

Drugim rečima, ono što je ovaj istoričar iz Halimunta želeo da kaže jeste da je Atina bila "velika gospodarica jednog carstva" , koja je zadržala hegemoniju dok je "vladavina naroda" uspostavljena u njenom "prvom građaninu"Periklu.

Držao je polis kao autoritet i pretvorio ga u "školu na koju je trebala da se ugleda cela Grčka". Da bi nakon njega ambiciozni i smeli demagozi odveli grad u propast i dekadenciju.

Mudri Perikle ima istaknuto poreklo

Кao i sve vođe Atine, Perikle je pripadao aristokratskoj i poznatoj porodici. Sa majčine strane bio je Кlistenov unuk, autor reforme koja je 508. p.n.e. dovela do vladavine demokratije.

Njagov otac, Кsantip, osuđen je na ostrakizam 484. p.n.e., ali se ubrzo vratio da predovi vojsku i da se briljantno bori u bici kod Mikale protiv Persijanaca, između 480. i 479. p.n.e..

Prva vest koju imamo o Periklu je da je on sponzorisao Eshilove tragedije izvedene 472. p.n.e.. Danas je ostala samo jedna od njih: "Persijanci", najstarija od sačuvanih i jedina koji ne evocira mit već istorijska dešavanja.

Ipak, on će u politici početi da se ističe tek mnogo kasnije, oko 463. p.n.e., kada se pojavio uz Efijalta, vođu radikalnih demokrata u Atini koji su reformisali sudove kako bi uklonili vlast sa Areopaga i istovremeno uvećali uticaj skupštine i narodnih suđenja.

Uspon Perikla bio je brz - ne samo zbog njegove veličanstvene elokvencije i intelektualnog kapaciteta - jer je nakon ubistva Efijalta došao na čelo demokratske stranke u Atini. Nasuprot njemu stajala je konzervativna frakcija koju je predvodio Кimon, aristokratski sin velikog heroja Maratona, Miltijada.

Кimon je deset godina bio najbriljantniji političar u Atini. Aristokrata je bio odan obožavalac i prijatelj Sparte, što je bio uzrok njegove nepopularnosti i izgnanstva 461. p.n.e..

Zlatno doba Periklovo

Sve do svoje smrti 429. p.n.e., Perikle je dominirao atinskom politikom kroz poziciju stratega, na koju je iz godine u godinu ponovo biran i na osnovu koje je grad doveo do procvata.

To nije bio lak poduhvat. Demos ili narod je nesmetano vršio vlast u Skupštini, dok je Savet od 500 članova, biran godišnjim žrebom i odlučivao o dnevnom redu i kada treba da se sastane Skupština. Deset generala, biranih svake godine, preuzelo je ogromnu odgovornost, s obzirom na neprekidnu ratnu aktivnost tog vremena.

Prateći reformistički program Efijalta, Perikle je tražio učešće svih građana - čak i najsiromašnijih - u građanskim poslovima, i podstakao javne radove: u njegovo vreme podignuti su Dugi zidovi, koji su povezivali grad sa lukom; izvršena je i rekonstrukcija Akropolja, sa veličanstvenim Partenonom i propilejima - monumentalnim ulazom, na koji su dograđeni odeon i Tezejev hram; u obližnjoj Eleusini, svetilište misterija po imenu Telesterion.

Ali rat, koji je pokušao da izbegne je ekalirao i uticao umnogome na njegovu i sudbinu Atine. Sparta i njeni saveznici, vođeni zavišću i strahom od rastuće moći smele demokratije, krenuli su u napad koji se završio katastrofom za celu Grčku, a čiji kraj Perikle nije video.

Sve je mudro isplanirao, čak i kada je proračunao troškove sukoba, ali nije uzeo u obzir nepredvidive faktore kao što su kuga i uporno neprijateljstvo njegovih suparnika.