Prva srpska kraljica je poticala iz mletačke porodice: Ana Dandolo - žena Stefana Prvovenčanog i majka Stefana Uroša I

31.03.2023 10:55

Nakon razvoda od vizantijske princeze, Stefan Nemanjić je rešio da promeni svoju politiku i oženi devojku iz moćne mletačke orodice. Njeno ime je bilo Ana Dandolo, a danas se o njoj ne zna puno.

Izvor: Profimedia

Ana je bila unuka moćnog venecijanskog dužda Enrika Dandola, poznatog i po tome što je u srednjem veku uspeo da poživi 98 godina, kada je dužina prosečnog životnog veka bila mnogo kraća. Kada se Stefan Nemanjić obratio za pomoć Mletačkoj republici nakon pada Carigrada tokom Četvrtog krstaškog rata, od njih dobija i suprugu, sa kojom se oženio oko 1217. godine.

Ne zna se tačno koliko je u tom trenutku mlada Ana imala godina, jer nije utvrđen tačan datum njenog rođenja, ali bilo je očigledno, da je bila mnogo mlađa od mladoženje. Stefan je u tome trenutku imao preko pedeset godina i njemu ovo nije bio prvi brak, već drugi - a prema nekim izvorima treći. U istoriji je ostalo upamćeno da je njegova prva supruga bila vizantijska princeza Evdokija, koju je optužio za izdaju i vratio ocu, što se smatralo skandalom bez presedana.

Pored toga, stupanje u brak sa Anom poklapao sa promenom političkog stava Srbije i budućim planovima. Iako su njeni deda i otac Ranijer u tom trenutku već bili mrtvi, njen blizak rođak Jovan Dandolo bio je uticajan dubrovački knez. Dubrovnik je tada bio grad-republika, koja je upravo potpisala povoljne trgovačke sporazume sa srpskim županom.

Samo venčanje Ane i Stefana je upriličeno u Veneciji. Svečanosti i bogatoj gozbi prisustvovale su sve republičke patricijske porodice. Nakon toga, mladenci su uz veliku pompu prevezeni galijama u Dalmaciju.

Čitav događaj je spomenut i u Historia Salonitanorum atque Spalatinorum pontificum, delu delu splitskog hroničara Tome Arhiđakona. On je prevashodno pisao o želji Stefana da bude krunisan i njegovim poslanicima koji su tražili od pape Honorija III kraljevsku krunu. Ova želja mu je uslišena, a zajedno sa njim kraljevsku krunu dobila je i Ana. Kao vremensku odrednicu, Toma spominje vremenski interval nakon sklapanja braka.

Ona je sa sobom donela primetan latinski uticaj u zemlju. Iako danas gotovo da nemam podataka o njenom životu na ovim prostorima. Zna se da je ona oko 1223. godine rodila sina Uroša, kasnije poznatog i kao Veliki. Samo četiri godine nakon porođaja, postala je udovica.

Kralj Stefan je umro 1227. godine, a Ana ga je nadživela najmanje trideset godina - dovoljno dugo da vidi svog sina Stefana Uroša na srpskom prestolu nakon svrgavanja njegovog polubrata. Freska na kojoj je prikazana njena smrt se nalazi na zapadnom zidu naosa crkve u manastiru Sopoćani - zadužbine njenog sina - gde je i sahranjena. Ova kompozicija se smatra jednom od najznačajnijih istorijskih kompozicija naslikanih na zidovima srpskih srednjovekovnih crkava, kako zbog umeća majstora, tako i zbog toga što se na tom mestu uobičajeno slika smrt Bogorodice, iz čega se dalje iščitava koliko je Urošu značila majka. Freska datira iz perioda između 1263. i 1268. godine, što se uzima za period njene smrti.