Žena koja je osvojila srce Mao Cedunga: Od osrednje glumice do vođe Četvoročlane bande i Kulturne revolucije

Đijang Ćing je bila jedna od najuticajnijih političkih ličnosti u Kini u poznim godinama Mao Cedunga.

Bila je četvrta žena kineskog vođe Mao Cedunga (on je njoj bio treći muž) i, u jednom periodu, najuticajnija žena u Narodnoj Republici Kini. Kao članica Četvoročlane bande osuđena je 1981. godine na smrt, zbog "kontrarevolucionarnih zločina".

Njen otac, Li Deven, bio je stolar, a majka Li Luanši je radila kao kućna pomoćnica jednog od vođa KPK Kang Šenga. U leto 1921. godine upisala se u osnovnu školu, ali je 1926. godine izbačena zbog sukoba sa učiteljicom. Iste godine njen otac je preminuo od bolesti, pa je sa majkom otišla u Tijenđin kod zeta Vang Keminga koji je bio vojnik u odredu Fengtijen. Tri meseca je radila u fabrici duvana Britiš-Amerikan Tobako kao dečija radna snaga. Sa majkom se kasnije često selila.

Dok je živela u Đinanu, 1929. godine postala članica pozorišne grupe. Međutim, glavne uloge nije imala u pozorištu, nego u komunističkom frontu. Zbog aktivnosti u kojima je učestvovala 1933. godine je završila u zatvoru. Po izlasku je otišla u Šangaj, gde je ponovo uhapšena 1934. godine. Nakon nekoliko selidbi i brakova, vratila se u Šangaj i kao Lan Ping igrala manje uloge u amaterskoj dramskoj trupi.

Kada su Japanci napali Šangaj 1937. godine, Đijang je pobegla u Čongćing, gde je radila za Centralni filmski studio koji je kontrolisala vlada.

Prvi put je videla Maoa dok je radila kao profesorka drame na Akademiji umetnosti Lu Ksunu. Rodile su se simpatije koje su na kraju rezultirale brakom. Mao Cedung i Đijang su se venčali 1939. godine.

Mnogi članovi partije su oštro kritikovali ovu Cedungovu odluku, naročito jer je u trenutku razvoda od prethodne žene, ona ležala u moskovskoj bolnici. Partijski lideri su na kraju ipak pristali na brak, ali pod uslovom da Đijang ostane van politike.

Nakon uspostavljanja Narodne Republike Kine 1949. godine, Đijang se držala daleko od očiju javnosti. Obavljala je protokolarne funkcije kao što je primanje stranih zvaničnika i angažovanje u raznim kulturnim odborima.

Međutim, 1963. godine, postaje politički aktivnija. Sponzorisala je pokret u pozorištu sa ciljem da u tradicionalne kineske umetničke forme ubaci proleterske teme. Njen pokret za kulturnu reformu postepeno je prerastao u produženi napad na mnoge od vodećih intelektualaca i ličnosti iz sveta kulture. Sve je kulminirao Kulturnom revolucijom.

Đijang je dostigla vrhunac svoje moći i uticaja 1966. godine. Veliku popularnost je stekla vatrenim govorima na masovnim okupljanjima i svojim angažovanjem u radikalnim grupama mladih koji su bili poznati pod imenom Crvena garda. Bila je jedna od retkih kojima je Mao verovao, te je postala prvi zamenik šefa Kulturne revolucije i stekla ovlašćenja nad kineskim kulturnim životom. Ona je nadgledala potpuno suzbijanje širokog spektra tradicionalnih kulturnih aktivnosti tokom decenije revolucije.

U tom periodu je kao i mnoge druge komunističke vođe, suprotno od onoga što je javno propagirala, uživala je u luksuzu. Čak i tokom Kulturne revolucije, kada je pozdravljala egalitarizam i pozirala na fotografijama dok radi poljoprivredne poslove, uživala je u stranim filmovima, gurmanskim obrocima i korišćenju privatnog aviona.

Kako je početni žar revolucije počeo da splašnjava kasnih 1960-ih, tako je splasnula i Đijangina popularnost.

Svoju političku karijeru "oživljava" 1974. godine, ovog puta kao portparolka nove Maove politike "smirenja".

Četvoročlanu bandu su činili najmoćniji članovi radikalne političke elite, koji su kasnije osuđeni za sprovođenje oštre politike koju je vodio predsednik Komunističke partije Kine Mao Cedung tokom Kulturne revolucije, koja je trajala od 1966. do 1976. godine. 

Četvoročlana banda

Pored Maove treće supruge u takozvanoj Četvoročlanoj bandi su bili i Jao Venjuen, Vang Hongven i Džang Čunćiao. Njih četvoro imali su slično poreklo. Pre 1966. godine bili su zvaničnici nižeg ili srednjeg ranga koji nisu imali moć u okviru tadašnje strukture. Zajednička im je bila i sposobnost da manipulišu medijima i blizak odnos Maom. Kasniju su imali i zajedničku želju da svrgnu vladine zvaničnike koji su se okupili oko Liu Šaoćija i Deng Sjaopinga.

 Grupa je postala poznata 1965. godine kada je komad Hai Rui zabranjen. Zabrana je bila rezultat Đijangine istrage o političkom karakteru predstave. Ovaj slučaj je bio presedan i uvod u radikalizaciju umetnosti i vesnik Kulturne revolucije. Kako se Kulturna revolucija intenzivirala, članovi Četvoročlane bande, napredovali su do visokih položaja u vladi i KPK.

Manipulišući mladom Crvenom gardom, oni su kontrolisala četiri oblasti: obrazovanje, osnovne teorije u društvenim naukama, disciplinu u školama i partijsku politiku prema intelektualcima.

Nakon što je početni nalet Kulturne revolucije 1969. godine splasnuo, njihova banda je zadržala moć nad medijima i, naizgled, privrženost Maovoj politici.

Kada je Mao umro 9. septembra 1976. godine, banda je izgubila svog zaštitnika.

Samo mesec dana kasnije, na zidovima su počeli da se pojavljuju posteri koji kritikuju politiku Đijang i ostatka grupe. Napadi su postajali sve intenzivniji. Članovi četvoročlane bande su ubrzo uhapšeni.

Đijang je izbačena iz Komunističke partije 1977. godine, a tokom 1980/81. godine na javnom suđenju je optužena za podsticanje građanskih nemira koji su zahvatili Kinu tokom Kulturne revolucije. Odbila je da prizna krivicu.

Dobila je uslovnu smrtnu kaznu, ali je 1983. godine, smrtna kazna preinačena u doživotni zatvor. Poslednjih godina njenog života, kružile su glasine da gospođa Đijang boluje od raka grla i da odbija da se leči, ali nije jasno da li je bila životno ugrožena. Kako god bilo, njena smrt u zatvoru je zvanično prijavljena kao samoubistvo, 1991. godine.