Možda su osnovali Rim, a zatim nestali sa istorijske scene! DNK analiza stavlja novo svetlo na misteriozne ETRURCE

Vekovima pre uspona Rimske republike, na italijanskom poluostrvu dominirala je druga kultura: Etrurci.

Vešti poljoprivrednici, metaloprerađivači i trgovci, Etrurci su uveliko trgovali sa drugim mediteranskim civilizacijama. Imali su razvijenu kulturu i umetnost koja je bila stilizovanija u odnosu na onu kod njihovih suseda, i činilo se da su imali uticaj na Mediteranu. Njihov jezik, sačuvan u fragmentima na pojedinim grobnim natpisima, ne može da se poveže ni sa jednim danas poznatim, živim ili mrtvim, jezikom.

Nova studija etrurske DNK, međutim, pokazuje da ti ljudi imaju isto genetsko poreklo kao i njihovi susedi - i tvrdi da su njihova kultura i jezik postojali na tom području mnogo duže nego što se smatralo.

Među prvima koji su spekulisali o korenima Etruraca bio je grčki istoričar Herodot, koji je oko 500. godine p.n.e. napisao da su Etrurci migranti iz Anadolije, koji su sa sobom doneli bogat jezik i kulturu.

Rimljani su takođe bili fascinirani Etrurcima.

"Oni su imali snažan formativni uticaj na Rim u njegovim ranim godinama", kaže istoričar sa Harvarda Majkl Mekormik, koautor nove studije: "Prvi kraljevi Rima bili su etrurski govornici, Etrurci su možda i osnovali sam grad Rim, a mnoge rimske institucije i kulturne prakse pozajmljene su, ili prilagođene, upravo od njih."

U novije vreme zagonetka o njihovom poreklu se produbila.

Iako su se lingvisti fokusirali na naizgled egzotični jezik Etruraca, arheolozi su uvideli drugačije veze. Čini se da su etrurska umetnost i artefakti deo duže lokalne tradicije, a ne da su došli iz Anadolije, kaže arheolog sa Univerziteta u Kembridžu Grejem Barker, koji nije bio uključen u istraživanje.

Nova DNK analiza desetine etrurskih skeleta, otkrivenih tokom ranijih iskopavanja, a koji se danas nalaze u muzejskim zbirkama, nude novo objašnjenje. U radu koji je objavljen u časopisu Science Advances, tim arheologa, genetičara i lingvista predvođeni genetičarom Univerziteta u Tibingenu Kozimom Postom, otkriva da su Etrurci delom poticali od poljoprivrednika iz kamenog doba koji su živeli u Evropi otprilike oko 6000 godina pre nove ere. To ih čini mnogo sličnijim drugim narodima koji su živeli u drugim delovima italijanskog poluostrva u to vreme, uključujući i njihove latinske susede. I baš kao i njihove latinske komšije, do 1600. godine p.n.e. i Etrurci su primili nove doseljenike koji vode poreklo iz današnjih Rusije i Ukrajine.

"Etrurci se ne razlikuju mnogo od Latina, ali takođe u DNK imaju i veliki udeo gena naroda koji je došao", kaže Post. To sugeriše da su Etrurci bili lokalci u praistorijskoj Italiji.

Međutim, ostalo je otvoreno pitanje jezika. U Italiji, kao i skoro svuda u Evropi, dolazak naroda sa istoka poklopio se sa nastankom indoevropskih jezika. "Tamo gde bi stigli, indoevropski jezici bi zamenili jezike koji su tamo ranije postojali", kaže lingvista sa univerziteta Lajden, Gus Krunen, koautor rada. Zašto onda Etrurci nisu govorili indoevropskim jezikom?

Autori rada tvrde da su etrurska kultura i jezik prethodili dolasku stepskog naroda, ali da su bili posebno otporni: kako su novi narodi stizali u današnju Toskanu, možda su naučili etrurski, venčavali se sa članovima lokalnih porodica i integrisali se u etrursko društvo.

"Skoro svuda su ovi novi ljudi i novi jezici pobedili, zajedno sa njihovom kulturom", kaže Mekormik. "Ovde se to nije dogodilo: stara kultura se održala i napredovala." Etrurski se govorio i koristio na nadgrobnim natpisima još 800 godina, sve dok ga dominacija Rima i latinskog jezika, u prvom veku nove ere, nije tiho potisnula i dovela do izumiranja.

Mekormik kaže da im je sledeći korak da otkriju kako su Etrurci uspeli toliko dugo da se održe. "Sada se lopta vratila na teren istoričara i arheologa - da pokušaju da razumeju šta je to što je etrurskoj kulturi pomoglo da preživi toliko dugo."