Starija od Stounhendža: Arheolozi u Poljskoj iskopali ostatke misteriozne građevine iz neolitskog perioda

Neolitska građevina tipa rondela je postala poznata u poslednjih nekoliko decenija, nakon što su arheolozi počeli da istražuju tlo uz pomoć aerofotografije. Poslednja u nizu iskopana, ponovo pokreće debatu o tome čemu su služile.

Građevina ima oblik kruga i prečnik od 55 metara. Mada se o njenim graditeljima ne zna gotovo ništa, stručnjaci smatraju da su pripadali kulturi linearne keramike koja je cvetala između 4900. i 4400. godine p.n.e., rekao je arheolog Jaroslav Ridki sa Instituta za arheologiju Češke akademije nauka. Ona se danas smatra glavnom kulturom severne i srednje Evrope, a bila je poznata po sahranjivanju pokojnika unutar humki zajedno sa bojnim sekirama. Njihova naselja, smeštena su na raskršću današnje Poljske, istočne Nemačke i severa Češke, a sastojala su se od nekoliko duguljastih kuća pravougaonog oblika u koje je moglo da stane 20 do 30 osoba. 

Naučnici za građevinu u Vinoru znaju još od 1980-ih, kada su građevinski radnici postavljali cevi za gas i vodu, ali iskopavanja sprovedena u prethodnim mesecima su po prvi put otkrila strukturu rondele u celosti. Pored nje, na tom području su nađeni i fragmenti keramike, životinjskih kostiju i kameno oruđe. 

Ridki je objasnio da su mnogi pripadnici praistorijskih kultura na evropskom tlu poznavali proces izgradnje rondela, koje su posale dosta "vidljivije" tokom prethodnih par decenija jer su arheolozi počeli da se služe aerofotografijom. On dodaje da je nakon brojnih istraživanja danas jasno da one predstavljaju jedan od "najstarijih dokaza o arhitekturi u Evropi", kako prenosi Sajens alrt. 

Gledane odozgo, ove strukture su se sastojale od jednog ili više širokih, kružnih udubljenja s nekoliko praznina koje su služile kao ulazi. Unutrašnji deo svake rondele verovatno je bio obložen drvenim stubovima. Iako je jasno da su ovakve građevine bile popularne i u kasnom neolitu, još uvek nije poznata njihova tačna funkcija.

Najstarija poznata rondela je otkrivena u Nemačkoj 1991. godine, a prema tvrdnjama naučnika i nju su izgradili pripadnici kulture linearne keramike. Njen prečnik iznosi 75 m, a utvrđeno je da je imala dvostruku drvenu ogradu i tri ulaza. Budući da dva od tri ulaza odgovaraju poziciji Sunca koje zauzima na izlasku i zalasku tokom zimskog i letnjeg solsticija, jedno od tumačenja za građevinu je da je služila kao neka vrsta "opservatorije" ili kalendara. 

Ridki objašnjava da je struktura u Vinoru najverovatnije imala nekoliko funkcija, s tim što je njegova pretpostavka da je najvažnija od svih bila ona društveno-ritualna. Rondele su u prošlosti verovatno građene kao mesta na kojima su se okupljali ljudi u većem broju, a možda i u svrhu obeležavanja važnih događaja - poput obreda odrastanja, prilikom astronomskih pojava ili kao neka vrsta tržnice.