Grupna grobnica ili neolitsko mesto zločina: Nove analize otvaraju nova pitanja o kosturnici na lokalitetu Vinča

Na osnovu analize fotodokumentacije, utvrđeno je da su četiri individue bile sahranjene grudima i licem ka zemlji, što ne odgovora pogrebnoj praksi starčevačke kulture na lokalitetu Vinča.

Nije isključeno da se tu radilo o grupnoj grobnici, već je, na osnovu nedavne analize originalne fotodokumentacije, položaj pokojnika doveden u pitanje. Istraživače je to navelo da posumnjaju da se ovde radi o potencijalnom neolitskom mestu zločina.

Čuveni lokalitet Vinča-Belo Brdo, po kome čitava jedna neolitska kultura nosi naziv, nalazi se na desnoj obali Dunava, nekih 14 km nizvodno od Beograda. Naseljavan je od ranog neolita u IV milenijumu pre naše ere (starčevačka kultura) do kasnog neolita (vinčanska kultura), bakarnog doba, bronzanog doba, gvozdenog doba, pa sve do srednjovekovnog perioda.

Prva arheološka istraživanja u Vinči sproveo je M. Vasić 1908. godine. Iskopavanja su trajala do 1934. godine (sa izvesnim prekidima zbog balkanskih ratova i Prvog svetskog rata). Potom se iskopavanja nastavljaju 1978. godine i trajala su do 1986. godine pod rukovodstvom D. Srejovića, N. Tasića, J. Todorovića, M. Garašanina i G. Marjanović-Vujović. A onda su 1998. godine ponovo obnovljena iskopavanja pod rukovodstvom N. N. Tasića, a sa njim traju i danas.

Grobnica sa dromosom

Na Vinči najmanje ima nalaza iz starčevačkog perioda. Stoga se posebno izdvaja grobnica sa dromosom koju je Vasić otkrio 1931. godine, a koja pripada starčevačkoj kulturi. Od 12 skeleta, za 9 su odrađene C14 analize, a raspon datuma je od 5700. do 5500. godine pre nove ere. Šta to govori? Da sahrane nisu obavljene istovremeno.

Prvu antropološku analizu skeleta odradila je I. Švidecki 1937. godine. Međutim, nakon II sv. rata, od skeleta ostaju očuvane samo lobanje. Njih će ponovo, nakon 70 godina, pregledati istraživači iz Laboratorije za Bioarheologiju.

Pregledom lobanja, utvrđeno je da dve pripadaju ženama, jedna muškoj osobi, a za ostalih 9 nije bilo moguće utvrditi pol. Starost individua kreće se, za jednu osobu 15-18 godina, dok su sve ostale u bile između 20-40 godina starosti.

Analiza fotodokumentacije

Na osnovu analize fotodokumentacije, utvrđeno je da su četiri individue bile sahranjene grudima i licem ka zemlji. Što ne odgovora pogrebnoj praksi starčevačke kulture gde su se pokojnici sahranjivali na levom ili desnom boku u zgrčenom (fetus) položaju. Ovakvi položaji izgledaju kao nasilna smrt ili nepoštovanje prema pokojnicima.

Da se najverovatnije radi o neolitskom mestu zločina to ukazuje naročito položaj individue iz groba br. 8 kod koje su, pored toga što je sahranjena grudima ka zemlji, femuri (butne kosti) savijeni tako da su postavljeni na leđa, što je položaj do kojeg je moralo doći nasilnim aktom koji je vrlo verovatno podrazumevao i vezivanje iste te osobe.

Autor: Maja Miljević-Đajić, master arheologije i autor sajta Sve o Arheologiji