CASTRUM U SINGIDUNUMU: Antički lokalitet u Rimskoj dvorani Biblioteke grada Beograda

Savremeni Beograd, leži na materijalnim ostacima svoje burne prošlosti.

Keltski Singidunum Rimljani su osvojili početkom I veka n.e. Kada su uspostavili granicu sa varvarskim zemljama (limes) duž Dunava, podignut je niz većih i manjih vojnih utvrda na severnoj granici rimske provincije Gornje Mezije, među kojima i legijski logor u Singidunumu.

Na grebenu iznad Ušća početkom II veka sagrađeno je veliko utvrđenje (castrum) u kome je trajno bila smeštena IV legia Flavia Felix.

U devet decenija dugim arheološkim istraživanjima Beogradske tvrđave, ostaci kastruma pronađeni su na prostoru Gornjeg grada i parka Kalemegdan na površini od 20 hektara.

Istraživanja su pokazala da je kastrum bio oblika nepravilnog trapeza, sa glavnom kapijom (porta praetoria) na trasi severozapadnog bedema u blizini danas postojeće Defterdareve kapije i ostacima severne ugaone kule vidljivim ispod današnje Despotove kule.

Delovi severoistočnog bedema otkriveni su kod Zindan kapije i Paviljona Cvijeta Zuzorić, a njemu naspramni na rubu savskog šetališta.

U današnjoj Pariskoj ulici nađeni su delovi jugoistočnog bedema od koga su najbolje sačuvani ostaci jugoistočne kapije (porta decumana) čiji se temelji nalaze ispod zgrade Biblioteke grada Beograda.

Ostaci jugoistočne kapije

Kompleks ove monumentalne kapije činili su portal sa tri prolaza - središnjim većim za kola, i sa dve jake bočne kule. U Rimskoj dvorani BGB mogu se danas videti njeni kameni temelji ispod nekadašnjeg severoistočnog prolaza i kule, kao i ozidani kanal sa olovnom cevi za snabdevanje kastruma vodom. Prema dimenzijama i dubini temelja pretpostavlja se da je kapija bila visoka preko 20 metara.

U unutrašnjosti utvrđenja pronađeni su ostaci glavne ulice koja je vodila od ove kapije do sedišta komande, zatim ostaci vojničkih baraka, bolnice, kupatila, magacina i drugih objekata. Jaki bedemi i kule utvrđenja građeni su lomljenim kamenom i krečnim malterom, sa oplatom od klesanih kamenih kvadera. Ispred zidina protezali su se duboki odbrambeni rovovi.

Izvan utvrđenja razvijalo se jezgro gradskog naselja sa javnim i privatnim građevinama na prostorima između današnje ulice Kralja Petra, Kosančićevog venca, Trga Republike i Gospodar Jovanove ulice.

Ispred zgrade Biblioteke u Rajićevoj ulici, otkriveni su ostaci dve ulice koje su od jugoistočne kapije išle kroz civilni deo grada i koje se delimično poklapaju sa današnjim ulicama Vasinom i Knez Mihailovom.

Ekonomski i kulturni procvat grada

Dolaskom Legije IV Flavije nastaje vreme ekonomskog i kulturnog procvata grada. Pored lokalnog stanovništva i vojnika, u Singidunumu su živeli trgovci i zanatlije iz svih krajeva Carstva.

Tekovine rimske civilizacije kao i elementi različitih kultura, često iz najudaljenijih provincija, ovde su se sretali dajući živost i poseban duh gradu koji u II veku dobija status municipijuma, a u III veku postaje kolonija.

Krajem IV veka napadi varvara postaju sve učestaliji, ali tek 441. žestokom naletu Huna jedna od najjačuh tvrđava u ovom delu Podunavlja, kastrum u Singidunumu, nije uspela da se odupre.

Vidi opis

CASTRUM U SINGIDUNUMU: Antički lokalitet u Rimskoj dvorani Biblioteke grada Beograda

Antička dvorana ispod Biblioteke grada Beograda

Antička dvorana ispod Biblioteke grada Beograda

Skloni opis

PODELI

Pogledaj slike

Izvor: Biblioteka grada BeogradaBr. slika: 3 1 / 3

Izvor: Biblioteka grada BeogradaBr. slika: 3 2 / 3

Izvor: Biblioteka grada BeogradaBr. slika: 3 3 / 3

AD

Savremeni Beograd, leži na materijalnim ostacima svoje burne prošlosti. Prilikom građevinskih radova, naročito u centru grada, često se danas nailazi na fragmente antičkih spomenika. Tako su prilikom rekonstrukcije i adaptacije zgrade Biblioteke grada Beograda, sredinom 1980-ih godina, ispod podrumskih prostorija, otkriveni delovi rimske fortifikacije. Nakon tog značajnog otkrića odlučeno je da deo antičke građevine bude muzeološki prezentovan uklapanjem u savremeni enterijer namenjen za javne skupove. Tako je, umesto predviđenog depoa za knjige, formirana jedinstvena Rimska dvorana BGB.