Za izgradnju velikih razmera na tadašnjoj nemirnoj granici sa Ugarskim carstvom snagu i moć je jedino mogao imati najviši vladar.
Izvor: Arheološki lokalitet Dvorine, ostaci crkve; Foto: Ljubaznošću Narodnog muzeja u Aranđelovcu
Lokalitet Dvorine u Mesnoj zajednici Banja, Aranđelovac, proglašen je za najbolje ocenjen arheološki projekat za 2019. godinu u Republici Srbiji na konkursu za kulturno nasleđe Ministarstva kulture i informisanja.
Arheološka iskopavanja velike srednjovekovne crkve na lokalitetu Dvorine pod Venčacom, za koja je Ministarstvo kulture i informisanja i ove godine opredelila značajna sredstva biće nastavljena i tokom 2021. godine, a očekuje se realizacija projekta konzervacije kompletnog objekta.
Izvor: Foto: Narodni muzej Arenđelovac
Arheološki lokalitet Dvorine pod Venčacom; Foto: ljubaznošću Narodnog muzeja u Aranđelovcu
Istraživanja na ovom lokalitetu nakon višegodišnjih najava počela su pre nešto više od četiri godine. Tada se znalo da ispod gustog rastinja i napuštenog groblja postoje obrisi istorijske građevine. Ipak, arheolozi nisu mogli ni da pretpostave da će pronaći ostatke monumentalne srednjovekovne crkve.
"Ona nas je iznenadila svojom veličinom, načinom gradnje i ukrašavanja. Radi se o srpsko-vizantijskom tipu građevine kao što je recimo Gračanica ili Sveti Arhangeli kod Prizrena, a takvih crkava u okolini Šumadije i uopšte na severu Srbije do sada nije bilo. Radi se o srednjovekovnoj crkvi koja je dugačka 27, a široka 14 metara, ukrašena živopisom velikih majstora, što je čini jednom od najvećih u tom dobu, ali je neverovatno da za nju nema nikakav pisani trag", kaže Vladan Milivojević, kustos Narodnog muzeja u Aranđelovcu.
Na mestu gde se znalo da su ostaci nekadašnjeg dvora poslednjeg srpskog despota Pavla Bakića, u neposrednoj blizini objekta, detaljnim iskopavanjima otkriveni su ostaci monumentalne građevine. Do ovog otkrića verovalo se da je naseljavanje ovog dela Šumadije počelo znatno kasnije. Otrkiće je potpuno zbunilo naučnike jer se nije znalo da verski objekat takve veličine je ikada sagrađen u ovom delu Srbije. Za izgradnju velikih razmera na tadašnjoj nemirnoj granici sa Ugarskim carstvom snagu i moć je jedino mogao imati najviši vladar, što je dovelo do zaključka da je to mogao biti samo neko iz dinastije Nemanjića. Veruje se da joj je ktitor bio car Dušan. Prošlogodišnja istraživanja donela su saznanja koja govore da je period gradnje bio u prvoj polovini 14. veka.
"Radi se o izuzetnom živopisu, to su ocenili naši stručnjaci, istoričari umetnosti, koji ne zaostaje za zidnim slikarstvom Dečana, Gračanice, što je još jedan od dokaza da se zaista radi o vladarskoj zadužbini jer je samo vladar mogao da podigne jednu tako moćnu zadužbinu", ističe Milivojević.
Software:Adobe Photoshop 22.0 (Windows)
Created: 2020:11:10 15:12:52
Izvor: Profimedia/Shutterstock
Ostaci zidnog slikarstva, Dvorine; Foto: Ljubaznošću Narodnog muzeja u Aranđelovcu
"Na neki način, otvorili smo novu stranicu istorije za ovaj kraj, a u sledećoj godini, zahvaljujući Ministarstvu kulture, očekujemo izradu projekta konzervacije i prezentacije ovog lokaliteta zaista značajnog za našu istoriju", rekao je Darko Pavlović, direktor Narodnog muzeja Aranđelovac.
Za nekoliko godina istraživanja prikupljeno je više hiljada fragmenata, veliki broj predmeta pronađenih u nekropoli, a na lokalitetu se pojavljuju čak i neki rimski natpisi. Poslednjih dana istraživanja arheolozi su uočili i temelje jedne starije građevine na kojima je bila podignuta crkva o čemu se još ne zna previše. U toku su završni radovi na istraživanju za ovu godinu, a sledeća 2021. godina bi mogla biti ključna u cilju novih saznanja, projekta konzervacije i uređenja prostora koji bi omogućio da ovo ogromno arheološko otkriće bude na pravi način prezentovano široj javnosti.
Tekst je objavljen u sklopu projekta koji je sufinansiran iz budžeta GRADA ARANĐELOVCA. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
