Kriterijumi za određivanje toga šta označava ovaj termin su prilično neodređeni. U većini slučajeva, reč je o "sahranjenim" ili uništenim gradovima, ali i napuštenim gredinama. Mnogi od gradova proglašenih izgubljenima samo su dugo bili nepoznati zapadnom svetu.
Sredine koje su nedavno napuštene češće se nazivaju gradovima duhova.
Izgubljeni gradovi se dele u dve grupe: one za koje nauka nije ni znala sve do trenutka kada su pronađeni njihovi ostaci i na one koji opstaju u istorijskim zapisima ili legendama i mitovima, bilo da su dokazi o njihovom postojanju pronađeni ili ne.
Međutim, neki od izgubljenih gradova koji su ostavili najveći pečat na antičku, kolonijalnu i savremenu kulturu su gradovi koji (najverovatnije) nikada nisu ni postojali. To je pre svega slučaj s El Doradom i Atlantidom, koji su se vekovima povezivali s idejama prosvetljenja i prosperiteta.
Pompeja: U jednom trenutku, naprednu zajednicu Pompeje je pokrio pepeo, te je čitav jedan grad ostao zarobljen u vremenu. Reč je o događaju iz 79. godine naše ere, kada se dogodila erupcija Vezuva, vulkana za koji se mislilo da je davno ugašen. Čitav jedan grad je ostao u pepelu. Mnogi njegovi stanovnici su, srećom, uspeli da pobegnu pre nego što je lava stigla do grada, ali je čak 2.000 ljudi ostalo u svojim kućama. Arheolozi, koji su otkrili Pompeju 1748. godine, bili su zadivljeni očuvanošću grada koji je bio zatrpan skoro hiljadu i po godina.
El Dorado: Čuvene legende o ovome gradu nagonile su mnoge da tragaju za obećanom zemljom i njenim blagom. El Dorado je legenda koju su španski konkistadori čuli od južnoameričkih Indijanaca. Kako pojedini izvori navode, ovaj termin je najpre označavao zlatnog čoveka, a potom se legenda proširila kao priča o zlatnom gradu. Grad je navodno trebalo da se nalazi negde na severnom delu Južne Amerike i rečeno je da je prepun dragog kamena i zlata. Hiljade istraživača je uzaludno pokušavalo da locira El Dorado, a mnogi od njih su umrli tokom potrage. Jedan od njih je Persi Harison Foset, britanski istraživač, koji je sa svojom ekpedicijom nestao u džunglama Amazonije.
Ostaci Troje, epskog grada koji je Homer opisao u Odiseji i Ilijadi, pronađeni su na teritoriji današne Turske. Troja se pominje u mnogim antičkim legendama. Zato i ne čudi što istoričari dugo nisu bili sigurni je li ovaj grad zaista postojao. Međutim, arheolog Hajnrih Šliman je 1870-ih godina sproveo iskopavanje u Turskoj. Otkriveno je mnogo slojeva ovog grada koji su građeni jedan na drugom. Za najstarije slojeve se veruje da zaista potiču iz Homerovog doba. <i> Foto: Profimedia </i>
Grad koji se nalazio u blizini današnjeg Tunisa su osnovali Feničani, verovatno oko 800. godine pre naše ere. Dobra lokacija je donela gradu veliko bogatstvo, ali je izazvala i 150 godina rata. Tokom Punskih ratova, Kartagina je potpuno razorena. Stanovništvo Kartagine je porobljeno, čitav grad je bio ne samo razrušen već i preoran i posut morskom solju kako ne bi uspela vegetacija. <i> Foto: Profimedia </i>
Atlantida: Legendarnu Atlantidu je činilo napredno i bogato društvo, a grad je, navodno, sadržao mnogo arhitektonskih čuda. Iako se veruje da je ovaj grad samo fikcija, postoje istoričari koji smatraju da je Platonova priča o Atlantidi istinita, iako još uvek nisu sigurni gde bi i kada ona mogla postojati. Arheolozi tvrde da se grad nalazio među brojnim grčkim ostrvima i da je potopljen tokom vulkanske erupcije, dok ostale hipoteze pominju Karibe, Južnu Ameriku, čak i o Antarktik. Tako je u februaru 2009. godine jedan inženjer aeronautike tvrdio da je pronašao Atlantidu preko aplikacije <i> Google Ocean Tool </i>. Ipak, fotografije potopljenog grada na severozapadnoj obali Afrike ne daju dovoljno podataka o tome šta se krije na ovoj teritoriji.
